حرمت ماه صفر در نزد قريش

اهالى حجاز، به ويژه قبيله معروف «قريش» پيش از ظهور اسلام، نسبت به زيارت خانه خدا و حرام دانستن چهار ماه از ايّام سال قمرى که از سنت هاى بر جاى مانده از حضرت ابراهيم عليه السّلام و فرزندش اسماعيل عليه السّلام بود، مرتکب تحريف و تغيير در احکام الهى و عمل نمودن به هواهاى نفسانى خود مى شدند.

آنان چون مردمى جنگجوى، قبيله گرا و فاقد تشکيلات حکومتى و دولت بودند، در بيشتر سال به تاراج دارايى ها، جنگ و خون ريزى يکديگر و ساير ساکنان شبه جزيره مى پرداختند و امنيت جامعه را به کلى از ميان مى بردند.

از سوى ديگر ناچار بودند که به خاطر پاى بندى به سنّت آبا و اجدادى خويش، چهار ماه حرام را تحمل کنند و در اين مدت از جنگ و خون ريزى و غارتگرى دست بردارند.

پس از مدتى، تحمل سه ماه حرام (يعنى: ذى قعده، ذى حجه و محرم) که پشت سر هم بودند، بر آنان دشوار آمد و در صدد تغيير آن برآمدند.

آنان تصميم گرفتند که حرمت ماه ذى قعده و ذى حجه را نگه دارند و اين دو ماه را جهت زيارت خانه خدا براى ساکنان شبه جزيره در امنيت نگه دارند، ولى بر خلاف سنت ابراهيمى، حرمت ماه محرم را شکسته و آن را براى خود مباح سازند و در اين ماه، بسان ماه هاى ديگر سال به جنگ و غارتگرى بپردازند و به جاى آن، ماه صفر را حرام نمايند.
بدين جهت، مدتى ماه صفر در نزد آنان، از جمله ماه هاى حرام بوده است.

هم چنين آنان دست کارى ديگرى در ماه هاى حرام کرده بودند و آن عبارت بود از اين که هر ماه حرام را دو سال حرام مى دانستند و ماه هاى ديگر را حلال مى شمردند. به عنوان مثال، دو سال پشت سر هم، ماه محرم را ماه حرام و ماه زيارت مى دانستند و ماه هاى ديگر را براى خويش مباح مى نمودند و سپس دو سال بعد، ماه صفر را ماه زيارت و ماه حرام مى دانستند و ساير ماه ها را حلال و مباح مى شمردند. تا اين که حج آنان در حجة الوداع که آخرين سفر زيارتى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله به مکه معظمه بود،مصادف شد با ماه ذى الحجّه، و در اين ماه مسلمانان حج واجب و زيارت خانه خدا را به جاى آوردند و به دستور رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله اين ماه براى هميشه ماه زيارتى خانه خدا و حج واجب تعيين گرديد.

نقش زن پس از عاشورا

پس از واقعه تلخ عاشورا، رسالت سنگین بانوان کاروان حسینی آغاز گردید . آنان با وجود شرایط سخت جسمی و روحی، می بایست از اندیشه و کلام و احساس یاری گرفته و با خطبه های پرشور خویش، مردمی که در عمق نادانی به سر می بردند را از حقانیت راه امام حسین ( علیه السلام) و مظلومیت ایشان آگاه سازند و به رهبری زینب ( علیهاالسلام)، به نشر معارف اسلام و رساندن پیام شهیدان بپردازند تا اسلام را از هدم و زوال نجات بخشند . این جاست که به هدف والای امام حسین ( علیه السلام) از همراه نمودن زنان و کودکان، با خویش پی می بریم .

شهید مطهری می فرمایند: «… ابا عبدالله ( علیه السلام) اهل بیت خودش را حرکت می دهد، برای این که در تاریخ رسالتی عظیم را انجام دهند . برای این که نقش مستقیمی در ساختن این تاریخ عظیم داشته باشند، اما با قافله سالاری زینب، بدون آن که از مدار خودشان خارج شوند، از عصر عاشورا زینب ( علیهاالسلام) تجلی می کند و از آن به بعد به او واگذار شده بود .» ⁽¹⁾

فعالیت ها و حماسه زن عاشورایی را پس از قیام، می توان به دو بخش تقسیم نمود:

1 - حماسه آفرینی زینب ( علیهاالسلام)، در نهضت عاشورا

2 - نقش و فعالیت سایر بانوان، در این نهضت

حماسه آفرینی زینب ( علیهاالسلام) در نهضت عاشورا

همان گونه که می دانیم، حفظ و نگهداری یک نهضت و انقلاب، از انجام آن مهمتر است . حضرت زینب ( علیهاالسلام) بعد از حادثه جانسوز دهم محرم الحرام سال 61 هجری، پیام رسای خویش را از دشت خونین کربلا برای مسلمانان ابلاغ نمود و آن را برای همیشه در تاریخ، زنده نگاه داشت .

البته، حضور و نقش عظیم آن حضرت در نهضت کربلا، منحصر به بعد از قیام نیست، بلکه ایشان از ابتدای راه، حضوری فعال و تعیین کننده در انقلاب حسینی داشتند . همیاری حضرت زینب ( علیهاالسلام) با امام حسین ( علیه السلام) در انجام مسؤولیت ها را می توان بزرگترین نقش آن حضرت، تا قبل از ظهر عاشورا دانست . آن حضرت به عنوان امین امام، بخش وسیعی از مسؤولیت ها و امور کاروان را بر عهده داشت، تا امام ( علیه السلام) فرصت و فراغ بیشتری برای آماده سازی قیام داشته باشد .

اما اصلی ترین وظیفه حضرت زینب ( علیهاالسلام)، بعد از ظهر عاشورا، متجلی می شود . اگر نبود آن عالمه غیر معلمه در کربلا، نه تنها انقلاب امام حسین ( علیه السلام) دستخوش تحریف می گردید، بلکه اسلام نیز در معرض خطری جدی قرار می گرفت .

تبلیغ پیام شهادت، سرپرستی قافله اسرا، پرستاری از امام سجاد ( علیه السلام)، حفظ و حراست زنان و کودکان، و … مسؤولیت های سنگینی بود که آن حضرت پس از قیام عهده دار بود .

سخنرانی حضرت زینب ( علیهاالسلام)، در بارگاه ابن زیاد و یزید، آن چنان شورانگیز بود که ارکان حکومت اموی را به لرزه انداخت . سخنان پرشور او در تشریح اهداف انقلاب حسینی و بیان اوضاع اندوهبار روز عاشورا، دسیسه ها و جنایات رژیم را برملا نمود . روشنگری های آن حضرت، توانست جامعه چشم و گوش بسته آن زمان را بیدار کند . پیامد تلاش های حضرت زینب ( علیهاالسلام) انقراض حکومت اموی و جلوگیری از اتلاف خون پاک شهدای کربلا، و در نتیجه، احیای مجدد اسلام بود .

و مدینه ⁽⁴⁾ ، به افشاگری بنی امیه اقدام نمود و چهره کریه شان را به مردم نشان داد; و این خود قیامی دیگر شد، برای براندازی دستگاه فاسد خلافت .

خطابه های پرشور حضرت زینب ( علیهاالسلام) هراسی عظیم در دل بنی امیه پدید آورد و به همین جهت، ایشان را به مصر تبعید نمودند; ⁽⁵⁾ اما غافل از این که این زن فصیحه بلیغه پیام شهادت را به مصر نیز خواهد برد، و سرانجام، این اسطوره صبر و ایثار در 15 رجب سال 62 هجری، در تبعید، به ملکوت اعلی پیوست . ⁽⁶⁾

گر چه زینب ( علیهاالسلام) اندکی بیش، پس از واقعه جانسوز کربلا زندگی نکرد، ولی در همین مدت اندک، کنگره های کاخ ستم را فرو پاشید، و پیام عاشورای امام حسین ( علیه السلام) را تا ابد ماندگار کرد .

نقش سایر زنان پس از قیام

غیر از زینب ( علیهاالسلام)، عده دیگری از زنان نیز بودند که به رهبری و مدیریت حضرت ( علیهاالسلام)، کارهای تبلیغی و فرهنگی بسیاری پس از حماسه عاشورا انجام دادند که تاثیر زیادی بر جامعه آن روز داشت و چه بسا اثرات آن تا به امروز ادامه دارد .

نقش آفرینی زنان را پس از قیام عاشورا، از دو بعد عمل و گفتار، می توان مورد بررسی قرار داد:

1 - نقش عملی زنان پس از قیام عاشورا

بعد از به پایان رسیدن جنگ، زنان در عرصه عمل، نسبت به فاجعه ای که از سوی دستگاه غاصب یزید بر امام حسین ( علیه السلام) و یارانش وارد شده بود را به شدت محکوم نمودند . و جالب این که اکثر این زنان، کسانی بودند که شوهرانشان در سپاه کوفه، بر علیه امام به مبارزه پرداخته بودند که در ذیل به چند نمونه از آن ها می پردازیم .

- زنی از قبیله بنی بکر

بعد از ظهر عاشورا، زنی از قبیله بنی بکر که همسرش در لشکر عمر بن سعد بود، از وضعیت اسراء متاثر شده، شمشیر به دست می گیرد و به سوی سپاه کوفه هجوم می برد و به قوم خود می گوید: «ای آل بکر! دختران رسول خدا را غارت کنند، در حالی که جز خدا پناهگاهی ندارند; برای خون های رسول خدا (صلی الله علیه و آله) قیام کنید .»

همسرش او را از آن کار منع کرد و به اردوگاه باز گرداند . ⁽⁷⁾

- زنان بنی اسد

پس از پایان جنگ، بدن های مطهر شهدا بر روی زمین تفتیده کربلا مانده بود، و هیچ کسی جرات نداشت که برای دفن و کفن اجساد قدم بردارد; چرا که طبق دستور عمر سعد، ماموری بر بدن ها گمارده شده بود . در این وضعیت، زنان قبیله بنی اسد که در نخلستان های نزدیک کربلا بودند، با بیل و وسایل دیگر، به سوی میدان هجوم بردند . مردان آن ها با دیدن حرکت شجاعانه زنان، به کمک آمدند و به کفن و دفن شهیدان پرداختند . ⁽⁸⁾

نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا در دهه شصت هجری

یکی از زنانی که در واقعه کربلا حضور نداشت اما حماسه آفرید:

ماریه دختر منقذ خانه اش محل الفت شیعیان بود که در آن جا بحث های علمی می کردند.

او رسالتی همچون حضرت خدیجه(سلام الله علیها ) در راه نشر اسلام انجام داد.

ماریه ثروت خود را در خدمت نهضت عاشورا قرار داد.

او همسر شهید و مادر شهیدانی است که

در رکاب حضرت علی (علیه السلام)در واقعه جمل شرکت کرده بودند.

در راه به ثمر رسیدن نهضت امام حسین (علیه السلام )از هیچ بذل و بخششی ابا نمی کرد.

گاهی هم با گریه های احساسی خود مردان را به یاری امام حسین (علیه السلام) تشویق و تحریض می کرد .

زن، ارزش های اسلامی و تعالی جامعه فاطمی
در آموزه های اسلامی ارزش های انسانی که ملاک سنجش انسانهاست برای زن و مرد به طور یکسان ترسیم شده است. چون خاستگاه ارزش ها و فضائل، نفش و روح اسنان است نه جسم او، و زن و مرد در نفس و روح تفاوت ندارند.

آیاتی که علم و جهل، ایمان و کفر، عزت و ذلت، سعادت و شقاوت، فضیلت و رذیلت، حق و باطل، صدق و کذب، تقوا و فجور، اطاعت و عصیان، انقیاد و تمرد، غیبت و عدم غیبت، امانت و خیانت و مانند آن را مسائل ارزشی و ضد ارزشی می داند و هیچ یک از اوصاف نیز نه مذکر است و نه مونث. بنابراین زن و مرد در به دست آوردن ارزش های اسلامی و انسانی با هم برابرند.

در این میان نماد تحقق ارزش های واقعی زن در جهان اسلام حضرت زهرا(س) می باشد که با رفتار خود ثابت کرد که یک زن می تواند علاوه بر اینکه همسر و مادری نمونه در خانه باشد با حفظ ارزش های اسلامی و عقاید دینی به دفاع از ولایت و آرمان های متعالی اسلام برخاسته و وظیفه اجتماعی خویش را در جهت رضای الهی به انجام برساند.

لذا ما وظیفه داریم با سرمشق قرار دادن سیره و روش آن بانوی گرانقدر در رسیدن به جامعه ای فاطمی و ایده آل تلاش کنیم.

زن و بصیرت عفاف و بیداری اسلامی
زنان ما در نظام جمهوری اسلامی با توجه به جایگاهی که اسلام برای آنها در نظر گرفته است که این جایگاه، جایگاه خاصی است از طرفی با شروع انقلاب اسلامی و عنایت و نوآوری که امام(ره) داشتند این ابتکار عمل را به دست گرفتند که وارد اجتماع شده و در عرصه های مختلف با اتکاء به بینش و جان بینی توانستند در عرصه های گوناگون اجتماعی فعالیت کنند.

این فعالیت بانوان در عرصه های مختلف توأم با بصیرتی بود که نشأت گرفته از رهنمودهای حضرت امام(ره)، حفظ ارزش های دینی و فرمایشان مقام معظم رهبری بود که بانوان همیشه نشان دادند که در عرصه های مختلف کشوری دارای این بصیرت و جهان بینی هست.

امروزه نیز با به وجود آمدن بیداری اسلامی در کشورهای مسلمان زنان نیز همانند مردان نقش موثری در بیداری اسلامی دارند به طوری که امروز نتایج آن در گوشه و کنار دنیا در چهره های شکست خورده استکبار مشاهده می شود. حضور زنان در این صحنه ها کمتر نشان داده می شود در حالی که آنها نقش موثری در بیداری اسلامی دارند.

نقش آفرینی زنان برخلاف تبلیغ سوء کشورها و رسانه های غربی است و هیچ گاه با عفاف و حجاب در تضاد نبوده است. علت اصلی ستیز غرب با حجاب نیز همین است و حقیقت و لازم و ملزوم عفاف و حجاب، روحیه ظلم ناپذیری، آزادی خواهی و تسلیم نشدن در برابر زور است، توانایی صبر و استقامت در برابر ناملایمات از دیگر مواردی است که همراه با عفاف و حجاب زنان مسلمان موجب وحشت استکبار و نظام سرمایه داری غرب شده است.